Turystyka Goleszów i Wędrynia - kierunek: turysta

Gmina Goleszów wraz z Gminą Wędrynia w ramach Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Śląsk Cieszyński - Těšínské Slezsko zrealizowała wspólny projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Programu Interreg V – A Republika Czeska Polska pod nazwą „Goleszów Wędrynia kierunek turysta - Goleszów i Vendryně – směr turista”.  Projekt partnerskich gmin Goleszowa i Wędryni ma na celu stworzenie wspólnej oferty turystycznej oraz stworzenie warunków do rozwijania tejże współpracy. Projekt ukierunkowany ma na celu zwiększenie odwiedzalności polsko-czeskiego pogranicza poprzez wykorzystanie potencjału przyrodniczego i kulturowego obu gmin i odpowiednią ich prezentację wykorzystując w tym celu narzędzia i miejsca do udostępniania wspólnej transgranicznej oferty turystycznej. 

Industrialna makieta Cementowni Goleszów (PL)

Pierwszym przystankiem na szlaku jest budynek Gminnego Ośrodka Kultury w Goleszowie zbudowany w 1957 r. przez ówczesną cementownię jako Ośrodek Zaopatrzenia Robotniczego. Dzisiaj dzięki interaktywnej makiecie goleszowskiej fabryki cementu znajdującej się w piwnicach tego obiektu możemy przenieść się w czasie do początków XX w. i poznać przemysłową historię Goleszowa. Trójwymiarowa makieta 3D o wymiarach ok. 400/500 cm  wykonana w profesjonalnej technice modelarskiej przedstawia budynki i budowle fabryki, interaktywną kolej normalnotorową oraz wąskotorową. Odwzorowano również budynki kolonii, drogi, tunele, słupy kolei linowej, wyrobiska i usypy. W tym samym budynku odwiedzić można również Izbę Oświęcimską poświęconą historii Kommando Golleschau, jednym z kilkudziesięciu podobozów KL Auschwitz III założonym w lipcu 1942 r. na terenie Fabryki Cementu w Goleszowie. Industrialna makieta Cementowi Goleszów otwarta zostanie w I kwartale 2023 r.

Zbiornik wodny TON w Goleszowie (PL)

Kolejnym obiektem na szlaku związanym z cementownią jest zbiornik wodny TON w Goleszowie. Nazwa ,,Ton" pochodzi z języka niemieckiego od nazwy "Ton-erde" - glina, który to surowiec był potrzebny do produkcji cementu. W kamieniołomie Ton, czyli tzw. „Starej Marglowni” zakończono wydobycie skał w latach 50-tych XX wieku. Już w 1958 roku za zgodą dyrekcji goleszowskiej cementowni, pod zarządem której pozostawał zbiornik, przeprowadzono jego zarybienie. Równocześnie utworzono sekcję wędkarską przy wspomnianym zakładzie. „TON” to miejsce, gdzie można spotkać ponad 20 gatunków ryb, a także przedstawicieli kilku krajowych gatunków płazów i gadów. Wokół zbiornika wodnego znajdują się różnorodne siedliska roślinne, w tym gatunki ciepłolubne, które rosną wzdłuż ścieżek na eksponowanych na południe, nasłonecznionych zboczach. W południowej części zbiornika zlokalizowany jest wyjątkowy twór geologiczny, kilkunastometrowa kaskada zbudowana z martwicy wapiennej zwanej też trawertynem. Ciekawych wiadomości dostarczą zwiedzającym tablice informacyjne rozmieszczone wokół jeziora.

Pszczele miasteczko im. Jana Gajdacza w Dzięgielowie (PL)

Na południowym stoku Mołczyna w Dzięgielowie, w pobliżu dawnego przejścia granicznego w Lesznej Górnej, na skraju lasu w starym wyrobisku kamieniołomu Jan Gajdacz założył pasiekę. Tak opisał początki powstania tego niezwykłego miejsca: „Chciałem upiększyć moją skromną pasiekę, która liczyła 20 uli. Wymyśliłem i zrobiłem dwie chatki drewniane, w których zamieszkały pracowite pszczółki. Było to tak piękne, że postanowiłem sobie – mimo trudności zdrowotnych – zamienić wszystkie ule na takie góralskie chatki. I tak, co roku budowałem po 2 domki, bo na więcej nie było sił. Z czasem powstało wszystkich 20 domków.” W ten sposób Jan Gajdacz wybudował unikatowe na skalę europejską „Pszczele Miasteczko”, gdzie spędzał każdą wolną chwilę. W krótkim czasie zdobyło ono szeroki rozgłos i uznanie wśród zwiedzających. Rocznie jego pasiekę odwiedza nawet kilkadziesiąt wycieczek z całego kraju, a także z Czech, Słowacji, Austrii, Holandii, Niemiec i Szwajcarii. W 2007 r. pasieka „Pszczele Miasteczko” została nagrodzona w konkursie „Piękna Wieś Województwa Śląskiego” w kategorii „Najpiękniejsza zagroda”.

Piece wapienne w Wędryni  (CZ)

Kolejnym przystankiem na naszym szlaku są piece wapienne w Wędryni, znajdujące się 2 km od przystanku kolejowego, skąd prowadzi do nich „zielony” szlak turystyczny. Historia pieców sięga XIX wieku, kiedy to przeprowadzono badania geologiczne karpackich zboczy w celu odkrycia złóż rudy żelaza, potrzebnej do produkcji stali w lokalnych hutach w Ustroniu, a później w Trzyńcu. W tym samym okresie na terenie Wędryni zaczęto wydobywać skałę wapienną, która poddawana była dalszej obróbce w tzw. „Wopiynkach”, jak określano piece wapienne w miejscowej gwarze. W okresie produkcyjnym piece utrzymywane były poprzez powtarzalny proces tynkowania ścian oraz instalację stalowych obręczy mających na celu zachowanie stabilności konstrukcji pieca. W roku 1965 zakończono wydobycie rud wapiennych i tym samym zakończono proces produkcji wapna. Obecnie piece stały się chętnie odwiedzaną atrakcją turystyczną.

Kościół św. Katarzyny w Wędryni (CZ)

Kościół usytuowany jest w północnej, centralnej części wsi, na tzw. „Dziedzinie”. Nie znamy dokładnej daty jego powstania, niektóre zapisy podają, że został wybudowany pod koniec X w., jednak nie ma na to wystarczających dowodów. Przypuszcza się, że było to raczej w XII lub XIII wieku. W czasach reformacji kościół św. Katarzyny został przejęty  przez protestantów, zaś w roku 1654 stal się ponownie kościołem katolickim. Budynek murowany jednonawowy w stylu gotyckim miał pierwotnie drewnianą wieżę. W 1657 r. marszałek krajowy Kasper Borek ufundował nowy ołtarz główny, natomiast w 1660 r. tabernakulum i srebrny kielich ze swoim herbem, używany do dziś jako cyborium. Jego syn Adam ofiarował monstrancję wykonaną w Cieszynie, o której krąży legenda, że została wykonana z bryły stopionych monet znalezionych w 1681 r. na pogorzelisku młyna w Łyżbicach. W czasie wielkiego remontu w 1800 r. drewniany strop kościoła zastąpiono sklepieniami, a drewnianą wieżę – wieżą murowaną, która w 1822 r. otrzymała zegar. Na wieży znajdował się dzwon o osobliwym kształcie, odlany najprawdopodobniej w połowie XV w. przez ludwisarza Hansa Freudenthala. Obecnie dzwon znajduje się wewnątrz kościoła i jest wkomponowany w nowoczesny ołtarz. Ambona oraz figury św. Katarzyny oraz św. Piotra i Pawła pochodzą z 1892 r. Ostatnia gruntowna przebudowa kościoła, w czasie której dostawiono transept, miała miejsce w 1911 r. Przed kościołem znajdują się dwie barokowe rzeźby z piaskowca przedstawiające św. Jana Nepomucena i Floriana. Na pobliskim cmentarzu stoi barokowy krzyż z 1790 r. Z cmentarza roztacza się wspaniały widok na kościół i panoramę pobliskich gór m.in. Wawrzkowo Gora, Mały Ostry, a nawet wieżę widokową Czantorii.

Hotel Vitality w Wędryni (CZ)

Czterogwiazdkowy hotel Vitality wybudowano jesienią 2011 roku u podnóża Beskidu Cieszyńskiego w bezpośrednim sąsiedztwie Kompleksu Sportowego Vitality Slesko w Wędryni. Kompleks oferuje wiele udogodnień dla firm, jak i klientów indywidualnych oraz rodzin z dziećmi. W hotelu znajduje się wyjątkowa dwupiętrowa strefa wellness z jacuzzi na trawiastym dachu obiektu oraz Aqua barem. Obiekt oferuje także standardowe zabiegi (masaże, sauny, inhalacje, prysznice z masażem), a także strefę indywidualnego wellness dla zapewnienia pełnej prywatności. Kompleks sportowy połączony jest z hotelem przejściem naziemnym. W kompleksie znajdują się profesjonalne obiekty tenisowe – hala tenisowa z czterema kortami o nawierzchni Rebound Ace i sześć kortów zewnętrznych z profesjonalną obsługą oraz sprzętem dla osób w każdym wieku. Goście hotelowi mogą również grać w badmintona, siatkówkę plażową, kręgle, mini golfa, tenisa stołowego. Ofertę hotelu uzupełnia pobliska ujeżdżalnia z nowoczesnym terenem zadaszonym (4 km od hotelu) oraz pole golfowe Ropice (12 km od hotelu). Stworzone jest też bezpieczne miejsce dla dzieci ma świeżym powietrzu. To właśnie szeroki wybór możliwości spędzania wolnego czasu wpływa na wyjątkowy charakter tego miejsca.

Industriální maketa Cementárny v Goleszowie (PL)

První zastávkou stezky je budova Městského kulturního střediska v Goleszowie, postavená v roce 1957 tehdejší cementárnou jako Středisko pro zásobování dělníků. Dnes se díky interaktivnímu modelu goleszowské cementárny umístěné v suterénu tohoto zařízení můžeme vrátit v čase na začátek
20. století a seznámit se s průmyslovou historií Goleszowa. Trojrozměrná 3D maketa o rozměrech
cca 400/500 cm, vyrobená profesionální modelovací technikou, ukazuje budovy a stavby továrny, interaktivní normálněrozchodnou a úzkorozchodnou železnici. Zmapovány byly i budovy kolonií, silnice, tunely, stožáry, lanovky, vykopávky a mohyly. Návštěvníci mohou také navštívit Osvětimskou komoru věnovanou historii Kommando Golleschau, jednoho z několika desítek dílčích táborů
KL Auschwitz III, založených v červenci 1942 v Cementárně v Goleszowie. Industriální maketa cementárny bude otevřena v prvním čtvrtletí roku 2023.

Vodní nádrž TON v Goleszowie (PL)

Dalším objektem na trase související s cementárnou je vodní nádrž TON v Goleszowie. Název „Ton“ pochází z německého jazyka, z názvu „Ton-erde“ (= hlína), což byla surovina potřebná k výrobě cementu. V lomu Ton, tzn. ve „Staré Marglowni“ byla těžba horniny dokončena v 50. letech
20. století. Již v roce 1958 bylo se souhlasem vedení cementárny Goleszów, pod jejíž správou nádrž zůstala, provedeno zarybnění. Ve výše uvedeném závodě byl zároveň zřízen rybářský oddíl. „TON“
je místem, kde se můžete setkat s více než 20 druhy ryb a také se zástupci několika domácích druhů obojživelníků a plazů. Kolem nádrže Ton jsou různá rostlinná stanoviště včetně teplomilných druhů, které rostou podél cest na slunných svazích exponovaných k jihu. V jižní části nádrže se nachází unikátní geologický útvar. Jedná se o několik metrů vysokou kaskádu tvořenou vápenatou nekrózou, známou také jako travertin. Kolem jezera jsou umístěny naučné tabule se spoustou zajímavých informací.

Včelí městečko Jana Gajdacza v Dzięgielowie (PL)

Na jižním svahu Mołczyna v obci Dzięgiełów, poblíž bývalého hraničního přechodu v Horní Líštné,
na okraji lesa ve starém kamenolomu, založil pan Jan Gajdacz svůj včelín. Takto sám popsal počátky vzniku tohoto neobvyklého místa: „Chtěl jsem kdysi zkrášlit svůj skromný včelín, který měl celkem
20 úlů. Proto jsem navrhl a vyrobil dvě dřevěné budky, které se staly domovem pro pracovité včeličky. Působilo to tak krásně, že jsem se rozhodl – navzdory svým zdravotním potížím – nahradit všechny úly těmito chatkami v horalském stylu. A tak jsem rok co rok stavěl dvě včelí chatky, neboť na víc
mi nestačilo sil. Nakonec jich vznikla celá dvacítka.“ Takto pan Gajdacz vybudoval evropský unikát,
tzv. „Včelí městečko“, kde trávil každou volnou chvíli. Během krátké doby si toto nevšední místo získalo širokou popularitu a obdiv návštěvníků. Každoročně jeho dílo obdivuje na několik desítek výletních skupin nejen z Polska, ale i z ČR, Slovenska, Rakouska, Nizozemí, Německa a Švýcarska. V roce 2007 byl včelín oceněn v soutěži "Krásná vesnice Slezského vojvodství" v kategorii "Nejkrásnější zahrada".

Vápenné pece ve Vendryni (CZ)

Další zastávkou na naší trase jsou vápenné pece ve Vendryni, vzdálené 2 km od vlakové zastávky, odkud k nim vede zelená turistická trasa. Historie pecí sahá až do 19. století, kdy byly prováděny geologické průzkumy karpatských svahů s cílem objevit ložiska železné rudy, jež byla potřebná pro výrobu oceli
v místních ocelárnách v Ustroni a později v Třinci. Ve stejném období se v oblasti Vendryně těžil vápenec, který se dále zpracovával v tzv. „Wopiynkach“, jak se vápenkám v místním dialektu říkalo. Během výrobního období byly pece udržovány opakovatelným procesem omítání stěn a instalací ocelových obručí pro udržení stability konstrukce pece. V roce 1965 byla ukončena těžba vápencové rudy a tím byl dokončen proces výroby vápna. V současné době se pece stala vyhledávanou turistickou atrakcí.

Kostel sv. Kateřiny ve Vendryni (CZ)

Kostel se nachází v severní, centrální části obce, na tzv. "dědině". Přesné datum stavby kostela neznáme, ale některé záznamy říkají, že byl kostel postaven na konci 10. století, ale nejsou
pro to dostatečné důkazy. Předpokládá se, že to bylo ve 12. nebo 13. století. V době reformace Kostel
sv. Kateřiny převzali protestanti, ale v roce 1654 se stal opět katolickým kostelem. Kostel sv. Kateřiny
je jednolodní zděný kostel v gotickém slohu. Původně měl dřevěnou věž. V roce 1657 založil národní maršál Kasper Borek nový hlavní oltář a v roce 1660 svatostánek a stříbrný kalich s erbem, dodnes sloužící jako ciborium. Jeho syn Adam nabídl monstranci vyrobenou v Těšíně, o níž se traduje, že byla vyrobena z hroudy roztavených mincí, nalezených v roce 1681 na vyhořelém mlýně v Lyžbicích.
Při velké přestavbě v roce 1800 byl dřevěný strop kostela nahrazen klenbami a dřevěná věž byla nahrazena zděnou věží, na kterou se v roce 1822 umístily hodiny. Na věži se nacházel zvláštní tvarovaný zvon, pravděpodobně odlitý v polovině 15. století zvonařem Hansem Freudenthalem. V současné době
je zvon umístěn uvnitř kostela a je integrován do moderního oltáře. Kazatelna a sochy sv. Kateřiny
a sv. Petra a Pavla pocházejí z roku 1892. Poslední velká přestavba kostela, při které byla přistavěna příčná loď, proběhla v roce 1911. Před kostelem jsou dvě barokní pískovcové plastiky znázorňující
sv. Jana Nepomuckého a Floriána. Na nedalekém hřbitově stojí barokní kříž z roku 1790. Hřbitov nabízí nádherný výhled na kostel a panorama blízkých hor jako jsou například Vavřkova hora, Malý Ostrý
a dokonce i rozhledna Čantoryje.

Hotel Vitality (CZ)

Hotel Vitality je čtyřhvězdičkový hotel, který vyrostl na podzim roku 2011 v podhůří Těšínských Beskyd v těsné blízkosti sportovního komplexu Vitality Slezsko ve Vendryni a poskytuje široké zázemí firmám, sportovně založené klientele i rodinám s dětmi. Hotel disponuje unikátním dvoupatrovým wellness se střešním whirlpool zasazeným na zatravněné střeše a jedinečným Aqua barem – jediným barem, který najdete pod vodou. Samozřejmostí je nabídka standardních procedur (masáže, sauny, inhalace, masážní sprchy) a privátní wellness pro dokonalé soukromí. Velký výběr volnočasových aktivit řadí hotel mezi výjimečné ve své kategorii 4* hotelů, a to nejen díky sportovnímu areálu Vitality, který je propojen s hotelem nadzemním průchodem. Dominantou areálu je profesionální tenisové zázemí - tenisová hala se 4 kurty s povrchem Rebound Ace, 6 venkovních kurtů, profesionální servis a vybavení pro sportovce všech věkových kategorií. Sportovně založené klientele jsou k dispozici další možnosti indoor/outdoor aktivit - badminton, plážový volejbal, bowling, minigolf, stolní tenis, fitcentrum či venkovní bezpečný dětský ráj. Nabídku doplňuje blízký jezdecký areál s moderní krytou částí (4 km od hotelu) či golfový areál Ropice Golf Course (12 km).