Cisownica

Liczba mieszkańców (stan na 31.12.2024 r.) - 1700

Cisownica to wioska położona w obrębie najwyższej części Pogórza Cieszyńskiego oraz u stóp Małej Czantorii, należącej do Beskidu Śląskiego. Swoją nazwę wieś przyjęła od licznie rosnących tu niegdyś cisów. Kilkadziesiąt z nich rośnie obecnie na otaczającym Cisownicę od zachodu bocznym grzbiecie Zagroń - Zadni Gaj (zwłaszcza w rezerwacie ,,Zadni Gaj"), który jest schodzącym ku Cisownicy grzbietem Tułu.

 Jest to jedna z najstarszych miejscowości na Ziemi Cieszyńskiej. Pierwsza wzmianka pojawiła się o niej w 1305 roku. Była to wieś pasterska. Przez cały czas Cisownica była wsią książęcą z dziedzicznym wójtem. W XVIII wieku została włączona do majoratu habsburskiego. Przez wieś prowadził niegdyś trakt solny, tzw. ,,solak" . W XVIII i XIX wieku wydobywano w okolicy, w prymitywnych sztolniach, niskoprocentowe rudy żelaza, zwane syderytami, na potrzeby pobliskiej huty w Ustroniu, a później huty w Trzyńcu. Eksploatację rud żelaza zakończono w 1870 roku. O obecności żelaza świadczą rdzawe koryta potoków przepływających przez Cisownicę. Dla potrzeb huty w Ustroniu wypalano to również węgiel drzewny.

W Cisownicy na Pasiekach żył chłop - bibliofil Jura Gajdzica (1777-1840), autor oryginalnego pamiętnika ,,Dlo pamięci Narodu ludzkiego", który jest interesującym źródłem językowym, a zarazem dokumentem wsi w Beskidzie Śląskim. Jura Gajdzica był też twórcą najstarszego chłopskiego ekslibrisu, którym opatrywał licznie książki, które przywoził z odległego Krakowa. Był to jedyny tego rodzaju znak własnościowy na terenie Polski.

W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców wsi uczestniczyło w walce z okupantem. Ofiarom wojny poświęcone są pomniki przy drodze do Dzięgielowa (pod Machową) oraz pod Małą Czantorią, w miejscu zniszczenia zdradzonego bunkra partyzanckiego.

 Z większych zakładów pracy wymienić należy przede wszystkim duży tartak ,,Szymański".  W ostatnich latach zmienia się oblicze Cisownicy. 

Przy szkole podstawowej powstała nowa sala gimnastyczna, wraz z krytym basenem. Położony w centrum kościół ewangelicko - augsburski wzniesiono  w 1981 roku. Z roku na rok Cisownica staje się w coraz większym stopniu wsią letniskową. Jest coraz częściej odwiedzana przez turystów, powstaje tu wiele domków letniskowych, budowanych w większości przez mieszkańców Górnego Śląska, których urzeka piękno tej miejscowości.

 Mieszkańcy Cisownicy prowadzą ożywioną działalność kulturalną. Działają m.in.: klub seniora, zespół "Przocielki" i Stowarzyszenie Miłośników Cisownicy, które może się poszczycić powstaniem Izby Regionalnej ,,U Brzezinów", otwartej 29 września 2001 roku.

 Z Cisownicą związanych jest wiele ważnych postaci: wspomniany wcześniej Jura Gajdzica, Jan Ożana - długoletni kierownik szkoły w Cisownicy, Teresa Waszut - miejscowa poetka, Jan Sztwiertnia - długoletni  naczelnik  i wójt  Gminy Goleszów, poseł na Sejm RP IV kadencji, przewodniczący Rady Powiatu Cieszyńskiego w latach 2006-2010.

 Henryk Mróz