Cisownica

Liczba mieszkańców (stan na 30.06.2023 r.) - 1712

Cisownica to licząca ponad 1,7 tys. mieszkańców wioska położona w obrębie najwyższej części Pogórza Cieszyńskiego oraz u stóp Małej Czantorii, należącej do Beskidu Śląskiego. Swoją nazwę wieś przyjęła od licznie rosnących tu niegdyś cisów. Kilkadziesiąt z nich rośnie obecnie na otaczającym Cisownicę od zachodu bocznym grzbiecie Zagroń - Zadni Gaj (zwłaszcza w rezerwacie ,,Zadni Gaj"), który jest schodzącym ku Cisownicy grzbietem Tułu.

 Jest to jedna z najstarszych miejscowości na Ziemi Cieszyńskiej. Pierwsza wzmianka pojawiła się o niej w 1305 roku. Była to wieś pasterska. Przez cały czas Cisownica była wsią książęcą z dziedzicznym wójtem. W XVIII wieku została włączona do majoratu habsburskiego. Przez wieś prowadził niegdyś trakt solny, tzw. ,,solak" . W XVIII i XIX wieku wydobywano w okolicy, w prymitywnych sztolniach, niskoprocentowe rudy żelaza, zwane syderytami, na potrzeby pobliskiej huty w Ustroniu, a później huty w Trzyńcu. Eksploatację rud żelaza zakończono w 1870 roku. O obecności żelaza świadczą rdzawe koryta potoków przepływających przez Cisownicę. Dla potrzeb huty w Ustroniu wypalano to również węgiel drzewny.

W Cisownicy na Pasiekach żył chłop - bibliofil Jura Gajdzica (1777-1840), autor oryginalnego pamiętnika ,,Dlo pamięci Narodu ludzkiego", który jest interesującym źródłem językowym, a zarazem dokumentem wsi w Beskidzie Śląskim. Jura Gajdzica był też twórcą najstarszego chłopskiego ekslibrisu, którym opatrywał licznie książki, które przywoził z odległego Krakowa. Był to jedyny tego rodzaju znak własnościowy na terenie Polski.

W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców wsi uczestniczyło w walce z okupantem. Ofiarom wojny poświęcone są pomniki przy drodze do Dzięgielowa (pod Machową) oraz pod Małą Czantorią, w miejscu zniszczenia zdradzonego bunkra partyzanckiego.

 Z większych zakładów pracy wymienić należy przede wszystkim duży tartak ,,Szymański".  W ostatnich latach zmienia się oblicze Cisownicy. 

Przy szkole podstawowej powstała nowa sala gimnastyczna, wraz z krytym basenem. Położony w centrum kościół ewangelicko - augsburski też powstał niedawno, bo w 1981 roku. Z roku na rok Cisownica staje się w coraz większym stopniu wsią letniskową. Jest coraz częściej odwiedzana przez turystów, powstaje tu wiele domków letniskowych, budowanych w większości przez mieszkańców Górnego Śląska, których urzeka piękno tej miejscowości.

 Mieszkańcy Cisownicy prowadzą ożywioną działalność kulturalną. Przy Świetlicy Gminnej działają: ,,Zespół Śpiewaczy ,,Beskuryje", kabaret ,,Rufijoki", kółko literackie, tatrzyk dzicięcy ,,Iskierka", Klub Propozycji. Prowadzone jest też nauka gry na skrzypcach. Od niedawna działa tu Stowarzyszenie Miłośników Cisownicy, które może się poszczycić powstaniem Izby Regionalnej ,,U Brzezinów", otwartej 29 września 2001 roku.

 Z Cisownicą związanych jest wiele ważnych postaci: wspomniany wcześniej Jura Gajdzica, Jan Ożana - długoletni kierownik szkoły w Cisownicy, Teresa Waszut - miejscowa poetka, Jan Sztwiertnia - długoletni  naczelnik  i wójt  Gminy Goleszów, poseł na Sejm RP IV kadencji, przewodniczący Rady Powiatu Cieszyńskiego w latach 2006-2010.

 Henryk Mróz